Eşine az rastlanır, etkileyici kültürel dokusu, özgün mimarisiyle betonun girmediği devlet koruması altında olan Mustafapaşa / Sinasos; göz alıcı, nakış gibi işlenmiş kemerli cepheler ve devasa kaya yerleşimleriyle sizi yüzyıllar öncesine bir yolculuğa çıkarıyor.
Uzun yıllar Rumlarla Türklerin bir arada yaşadığı Mustafapaşa / Sinasos kilisenin çan sesleri ile cami minaresinden yükselen ezan seslerinin birbirine karıştığı Anadolu’nun saklı tarihinin önemli yapraklarından biridir ve geçmişteki ihtişamının izlerine her yerinde rastlanmaktadır.
Osmanlı'nın son döneminde, başkentin tuzlanmış balık ve havyar ticaretini elinde tutan ve çoğunluğunu Rum yerli halkın oluşturduğu Sinasos Loncası, ticaretten elde ettikleri zenginliği Mustafapaşa / Sinasos’a yatırarak yörenin sayılı beldelerinden biri haline gelmesini sağlamıştır. Bugün Kapadokya Üniversitesi olarak hizmet veren, Halikarnas Balıkçısı’nın babası Mehmet Şakir Paşa tarafından yaptırılan tarihi medrese de dahil olmak üzere bölgenin en büyük müstakil kilisesi ve ihtişamlı taş konakları da geçmiş parlak günlerin bizlere kalan miraslarındandır.
Doğal oluşumlar açısından da özel bir yere sahip olan Mustafapaşa / Sinasos’un yanıbaşındaki Saklı Vadi ve Gomeda Vadisi, Kapadokya'nın sayılı volkanik kaya oluşumları arasında yer almaktadır.
Kapadokya’nın yoğun ve kitle turizminin kalabalığından ve keşmekeşinden mucizevi şekilde uzak kalmayı başaran Mustafapaşa / Sinasos’da geleneksel düğünleri, bağ bozumunu, sokak ve avlularda kaynayan pekmez kazanlarını, damlarda kurutulan kayısı ve üzüm yığınlarını, evlerin önlerinde kabak çekirdeği ayıklayanları görmeniz hala mümkün.
I. Dünya Savaşı Osmanlı İmparatorluğu için bir felaketle sonuçlanmış, akabinde Türk ulusunu egemenliğine kavuşturacak Kurtuluş Savaşı yaşanmıştır. Bu savaşı sona erdiren Lozan Anlaşması maddeleri içerisinde yer alan nüfus mübadelesi Anadolu’da yaşayan Rum halkın ve Trakya’da yaşayan Müslüman halkın yer değiştirmesini zorunlu kılmıştır.
O zamanlar Sinasos adı ile anılan köyümüzün Rum halkı, gittikleri yerde hor görülmemek için Anadolu’da yaşadıkları köyde üstün bir uygarlığa eriştiklerini belgelemek istemişler ve bunun için de profesyonel fotoğrafçılar tutarak köylerini ölümsüzlüğe ulaştırmışlardır.
Mübadele ile yer değiştiren insan sayısının kaynaklara göre değişmekle beraber 2 milyon civarında olduğunu söylemek hata olmayacaktır. 2 milyon insan arasından bir avuç Sinasoslu dışında beldelerini belgeleyen olmamıştır.
Bu sebepledir ki bugünkü adı ile Mustafapaşa ya da eski adı ile Sinasos, belgelenmiş yegane yerleşim yeridir. Konuklarımız bize köyün eski hali ile ilgili soru sorduklarında rahat cevap verme sebebimiz budur, çünkü fotoğrafı var.
